Chính trịBầu cử

Kỹ năng hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân

10:36 - Chủ Nhật, 30/05/2021 Lượt xem: 4915 In bài viết

Để thực hiện tốt nhiệm vụ, quyền hạn của mình, người đại biểu dân cử cần có kỹ năng trong hoạt động. Theo quy định của pháp luật, hoạt động của Hội đồng nhân dân (HĐND) tập trung vào một số nội dung sau đây:

Kỳ họp HĐND

Kỳ họp HĐND là hình thức hoạt động chủ yếu của HĐND, quyết định những vấn đề quan trọng của địa phương. Để kỳ họp thành công, thông qua các nghị quyết, đại biểu phải dành thời gian nghiên cứu nội dung, đọc tài liệu, ghi chép, quan tâm đến lĩnh vực mình phụ trách, mình có chuyên môn (đây chính là giám sát qua báo cáo). Tập trung nghe đầy đủ, nghe có chọn lọc, kết hợp gạch chân, đánh dấu văn bản và ghi chép vào sổ những nội dung quan trọng.

Thảo luận tại kỳ họp HĐND cũng là hình thức giám sát của đại biểu. Trong kỳ họp có nhiều nội dung, đại biểu nên chọn vấn đề mình am hiểu, thuộc lĩnh vực chuyên môn mình hiểu sâu, vấn đề đông đảo cử tri quan tâm có tác động đến kinh tế xã hội, vấn đề thời sự, quan trọng đang “nóng” còn có ý kiến khác nhau.

Kỹ năng nói, phát biểu: Nói thẳng vào vấn đề không vòng vo, nói đúng sự thật, chính xác; nói đủ ý, thông tin không lặp lại; biết dẫn dắt, có luận cứ chứng minh làm sáng tỏ vấn đề; thái độ nhẹ nhàng, điềm tĩnh, kiểm soát được lời nói, giữ phong thái tự nhiên, tự tin, thoải mái, có sức thu hút, tạo ấn tượng với người nghe. Không nói những gì mình không nắm vững hoặc phỏng đoán.

Kỹ năng phân tích vấn đề, cần xem xét vấn đề đó một cách toàn diện, cả những mặt thuận lợi, khó khăn, trên cơ sở đó đánh giá khách quan, không nên chỉ có khen, không có chê hoặc ngược lại, hoặc nói theo ý kiến người khác. Những ý kiến, kiến nghị của đại biểu đưa ra tại kỳ họp phải chính xác, kịp thời.

Kỹ năng tranh luận và đối thoại (trao đổi) giữa các đại biểu là rất cần thiết để tìm ra lời giải đáp cho một vấn đề còn có nhiều ý kiến khác nhau. Trao đổi để tìm ra chân lý, đại biểu phải nắm chắc vấn đề, có nhiều thông tin để trao đổi, tranh luận.

Chất vấn tại kỳ họp của HĐND là hoạt động giám sát có hiệu quả của đại biểu dân cử, đây là quyền của đại biểu được pháp luật quy định. Một khi quyền đó được phát huy tốt thì những vấn đề bức xúc, những ý kiến của cử tri sẽ được làm rõ, được giải quyết thỏa đáng và kịp thời. Mục đích của chất vấn là làm rõ vấn đề và có hướng giải quyết, vì lợi ích chung. Tính xây dựng trong chất vấn và trả lời chất vấn được đề cao, không “bới lông tìm vết”. Có như vậy vấn đề mới được xem xét và giải quyết một cách thấu đáo. Hiệu lực, hiệu quả trong hoạt động giám sát của cơ quan dân cử mới được đề cao.

Theo dõi vấn đề sau chất vấn là rất cần thiết, kết quả chất vấn nằm ở khâu cuối cùng này. Vấn đề chất vấn được UBND, các đơn vị tiếp thu như thế nào, hứa bao giờ giải quyết được trả lời trước “toàn dân thiên hạ”. Để lời hứa thành hiện thực, trước hết là trách nhiệm của thủ trưởng đơn vị, nếu không cử tri sẽ mất niềm tin. Kỳ họp HĐND cử tri quan tâm, theo dõi những nội dung chất vấn và trả lời chất vấn. Cử tri có những nhận xét xác đáng, “cho điểm” người chất vấn cũng như người trả lời chất vấn ở câu hỏi và câu trả lời, đặc biệt là vấn đề đó tiếp thu như thế nào? Khắc phục, giải quyết ra sao.

Một số điều cần tránh khi chất vấn: Nội dung chất vấn dựa trên những thông tin thiếu chính xác. Hỏi không đúng đối tượng, lẫn chất vấn với thảo luận, lẫn việc chung với việc riêng hoặc chỉ hỏi để lấy thông tin đơn thuần... Nội dung chất vấn phải đúng và chính xác, thông tin phải được kiểm chứng, phải được người có trách nhiệm báo cáo. Ý kiến của cử tri, thông tin trên báo chí, thông tin trong báo cáo... phải được tìm hiểu kỹ trước khi chất vấn. Người chất vấn phải có đủ thông tin, đủ căn cứ (có thể có số liệu, hình ảnh) chứng minh nội dung chất vấn là đúng. Kết quả là người bị chất vấn chấp nhận vấn đề đó, xin tiếp thu và hứa có hướng giải quyết trong thời gian tới.

Hoạt động giám sát

Giám sát của HĐND là hoạt động quan trọng của cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương. Quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân. Nhân dân ủy quyền cho cơ quan dân cử giám sát. Quyền lực nhà nước phải được giám sát. Hoạt động giám sát bao gồm giám sát của HĐND, Thường trực HĐND, các ban HĐND, tổ đại biểu và đại biểu HĐND. Nguyên tắc hoạt động giám sát là tuân thủ Hiến pháp, pháp luật; bảo đảm khách quan, công khai, minh bạch, hiệu quả; không làm cản trở đến hoạt động bình thường của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát.

Giám sát tại kỳ họp HĐND bao gồm công tác thẩm tra báo cáo, đề án, dự thảo nghị quyết; xem xét các báo cáo, giải quyết ý kiến của cử tri; chất vấn và trả lời chất vấn; biểu quyết thông qua nghị quyết. Trong đó tập trung vào nội dung thẩm tra, chất vấn và thông qua nghị quyết của HĐND.

Thẩm tra là nhiệm vụ của các ban HĐND. Báo cáo thẩm tra phải thể hiện quan điểm nhất trí hay không nhất trí, đề nghị sửa đổi, bổ sung vấn đề nào. Báo cáo thẩm tra phải mang tính phản biện cao, không xuôi chiều, chung chung, nội dung đề nghị sửa đổi, bổ sung phải có căn cứ xác đáng (pháp lý và thực tiễn). Báo cáo thẩm tra làm căn cứ cho các đại biểu xem xét, biểu quyết thông qua nghị quyết của HĐND.

Giám sát giữa 2 kỳ họp HĐND là tổ chức giám sát chuyên đề. HĐND, Thường trực HĐND, các ban HĐND hàng năm xây dựng chương trình giám sát chuyên đề. Quy trình tổ chức giám sát chuyên đề thực hiện theo luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015.

Hoạt động tiếp xúc cử tri

Điều 94 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 nêu rõ: Đại biểu HĐND phải liên hệ chặt chẽ với cử tri ở đơn vị bầu cử bầu ra mình, chịu sự giám sát của cử tri, có trách nhiệm thu thập và phản ánh trung thực ý kiến, nguyện vọng, kiến nghị của cử tri; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cử tri; thực hiện chế độ tiếp xúc cử tri (TXCT) và ít nhất mỗi năm một lần báo cáo với cử tri về hoạt động của mình và của HĐND nơi mình là đại biểu, trả lời những yêu cầu và kiến nghị của cử tri.

TXCT là hình thức chủ yếu để giữ mối liên hệ giữa đại biểu với cử tri; vừa là trách nhiệm vừa là phương thức hoạt động của đại biểu HĐND, là để thực hiện chức năng đại diện cho cử tri và nhân dân địa phương thực hiện quyền lực nhà nước và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân. TXCT không phải là một hoạt động khó, nhưng để hoạt động này hiệu quả, không rơi vào hình thức thì đại biểu, trước hết phải thực hiện đầy đủ trách nhiệm pháp lý và có trách nhiệm chính trị cao. Đồng thời, cần rèn luyện một số kỹ năng nhất định và tập trung vào 5 nhiệm vụ chủ yếu sau:

Trước hết là chuẩn bị nội dung báo cáo với cử tri, xác định những thông tin cần thiết cho cuộc TXCT, đại biểu phải xây dựng đề cương báo cáo. Tùy vào đối tượng cử tri và địa bàn tiếp xúc mà đại biểu lựa chọn nội dung cho phù hợp. Kết hợp thông tin những vấn đề kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh trên địa bàn để làm sâu sắc hơn những nội dung báo cáo. Đại biểu nói trúng, nói đúng vấn đề cử tri cần nghe, tránh nói tràn lan, chung chung và kéo dài thời gian.

Kỹ năng trình bày của đại biểu (kỹ năng diễn đạt) tại hội nghị TXCT thực chất là việc báo cáo, thuyết trình những vấn đề cần thiết để chuyển tải thông tin đến cử tri. Việc trình bày ở đây hoàn toàn chủ động với những nội dung đã chuẩn bị trước. Căn cứ đối tượng cử tri, phương pháp trình bày khác nhau, nhưng phải bảo đảm yêu cầu ngắn gọn, đầy đủ thông tin; chính xác, khoa học, dễ hiểu. Người trình bày có thái độ thân thiện, cử chỉ lịch sự, ngôn ngữ phù hợp. Xác định thông tin nào cử tri cần biết, thông tin nào cử tri nên biết, những thông tin mở rộng làm phong phú thêm nội dung trình bày.

Tập trung vào các nội dung trọng tâm, phân tích sâu một số nội dung quan trọng, thiết thực đến đối tượng cử tri ở từng địa bàn. Phân tích có dẫn chứng minh họa làm phong phú thông tin, thu hút người nghe. Hạn chế việc đọc tài liệu, lý luận nhiều mà thiếu thông tin, số liệu cụ thể.

TXCT sau kỳ họp, người đại biểu phải nghiên cứu, hiểu sâu nội dung các nghị quyết mà kỳ họp vừa quyết định thông qua để truyền đạt đúng, phân tích sự cần thiết phải ban hành, triển khai thực hiện như thế nào để có hiệu quả cao nhất. Tránh việc chỉ đọc tiêu đề của nghị quyết mà bỏ qua nội dung của nó.

Kỹ năng tiếp thu ý kiến cử tri, chuyển cơ quan chức năng xem xét, giải quyết: Đại biểu ghi chép đầy đủ ý kiến cử tri đã phát biểu, tổng hợp, phân loại (nhóm) ý kiến. Ý kiến nào thuộc thẩm quyền giải quyết của cấp xã, cấp huyện thì yêu cầu đại diện lãnh đạo địa phương trả lời, giải thích cho cử tri, ý kiến thuộc thẩm quyền cấp tỉnh, cấp Trung ương thì tiếp thu và trả lời sau. Đại biểu có thể trả lời những vấn đề mình nắm chắc; những vấn đề chưa nắm chắc thì khái quát lại và xin tiếp thu để trả lời sau khi cơ quan hữu quan giải quyết. Chỉ nói những điều mình biết rõ.

Về cơ bản, các ý kiến, kiến nghị của cử tri đều được cấp xã, cấp huyện trả lời ngay tại buổi tiếp xúc, chỉ còn rất ít kiến nghị thuộc thẩm quyền của cấp tỉnh, cấp Trung ương. Cử tri tin tưởng vào đại biểu một khi những ý kiến, kiến nghị của họ từng bước được các cơ quan chức năng xem xét, giải quyết. Những ý kiến, kiến nghị chính đáng của cử tri một khi không bị rơi vào quên lãng, thì hoạt động TXCT của đại biểu HĐND mới có hiệu quả.

Theo dõi, đôn đốc cơ quan chức năng, trả lời cử tri là nhiệm vụ của người đại biểu. Đại biểu HĐND có trách nhiệm theo dõi đôn đốc các cơ quan chức năng xem xét, trả lời. Sau khi cơ quan chức năng trả lời, đại biểu nghiên cứu, nếu chưa thỏa đáng thì tiếp tục kiến nghị; nếu chậm hoặc không trả lời, đại biểu phải đôn đốc hoặc giám sát khi cần thiết. Một khi chưa nhận được trả lời của cơ quan chức năng thì nhiệm vụ của đại biểu chưa hoàn thành, còn “mắc nợ” với cử tri.

Giám sát việc giải quyết ý kiến, kiến nghị của cử tri là một nội dung quy định trong Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân năm 2015. Đây là một trong những hoạt động giám sát của HĐND, đại biểu HĐND. Giám sát giải quyết ý kiến của cử tri là khâu cuối cùng của hoạt động TXCT, đây là hoạt động thường xuyên của đại biểu HĐND. Trong hoạt động TXCT có hoạt động giám sát, trong hoạt động giám sát có hoạt động TXCT.

Nhữ Văn Quảng (Hội đồng nhân dân tỉnh)
Bình luận
Back To Top