Bình yên Na Vai

Một góc bản Na Vai, xã Pom Lót (huyện Ðiện Biên) hôm nay.

Nằm trên vùng đất ruộng có nhiều cỏ gai, khó canh tác; vì thế cái tên Na Vai (nghĩa gốc là Nhả Vai) đã được chọn làm tên của bản. Tuy nhiên, đây chưa phải là nơi sinh sống đầu tiên của người dân Na Vai. Trước năm 1969, khu ngã ba rẽ lên bản Sam Mứn bây giờ có bản Tông Tra (trải qua quá trình chia tách, sáp nhập, lúc Tông Tra là tên 1 bản, có thời điểm lại là 2 bản khác nhau: bản Tông và bản Tra); đây là nơi sinh sống đầu tiên của nhân dân Na Vai. Năm 1969, bản được chuyển về gần khu cầu treo Nậm Núa và lấy tên là bản Nậm Núa. Trận lũ dữ năm 1975 đã cuốn trôi 3 ngôi nhà của dân bản, và vì thế, một lần nữa (năm 1976), dân Nậm Núa được chuyển về vị trí hiện tại định cư rồi gọi là bản Na Vai cho đến ngày nay.

Là người đã gắn bó với Na Vai suốt mấy chục năm qua, ông Lường Văn Biên, Bí thư Chi bộ 14, xã Pom Lót (Bí thư Chi bộ của bản Na Vai) thấy rõ sự đổi thay trong đời sống người dân nơi đây; đặc biệt là kỷ niệm về ngày đón Bằng Công nhận Bản Văn hóa Na Vai. Niềm vinh dự, tự hào như “thấm” vào từng người dân và ai cũng háo hức chờ đợi sự kiện. Trong suốt những năm qua, phát huy truyền thống đó, Na Vai luôn gương mẫu trong xây dựng đời sống văn hóa, người dân nỗ lực thi đua lao động sản xuất. Và đặc biệt, tập thể Chi bộ 14, xã Pom Lót với 22 đảng viên đã luôn làm tốt vai trò của mình, chăm lo cho đời sống nhân dân.

Chúng tôi đến bản Na Vai vào những ngày cuối tháng 5. Từ đầu bản, mùi rơm mới đã thoảng thơm; tiếng máy xay xát, máy tuốt lúa đều đều từ mọi ngả. Bản Na Vai nhìn khá khang trang đổi mới nhờ hệ thống đường nông thôn cơ bản đã được trải bê tông; việc tìm những ngôi nhà mới trị giá nhiều trăm triệu đồng là không hề khó. Sân nhà ông Lường Văn Biên, Bí thư chi bộ bản Na Vai cũng phơi đầy ngô. Ông Biên cho biết: Hiện bản có 105 hộ nhưng chỉ còn 2 hộ nghèo vì gia đình neo đơn và mắc bệnh hiểm nghèo; còn lại cuộc sống của bà con đảm bảo. Vẻ rất tự hào, ông Biên còn khoe: Na Vai là bản đứng đầu khối bản nông thôn của Pom Lót rồi. Số đảng viên nhiều nhất, Hội Cựu chiến binh, Người cao tuổi hoạt động tích cực; nhận thức của nhân dân tốt nên không có chuyện học sinh bỏ học giữa chừng hay đi học không đúng độ tuổi. Từ lâu, nhân dân Na Vai đã không còn nuôi nhốt gia súc, gia cầm dưới gầm sàn; đường làng ngõ xóm luôn sạch sẽ, phong quang nhờ bàn tay của phụ nữ, thanh niên trong bản. Nhà sinh hoạt cộng đồng dù không được Nhà nước đầu tư nhưng bà con đã tự nguyện đóng góp xây dựng và hoàn thành to đẹp... Nhờ khoanh nuôi bảo vệ 45ha rừng, vừa qua Na Vai được chi trả 18 triệu đồng tiền dịch vụ môi trường rừng. Vì còn 2 đoạn đường ra cánh đồng của bản (1 đoạn 200m, 1 đoạn dài 280m) nhỏ quá, xe chở vật liệu sản xuất và nông sản không thể đi qua, bản đang dự định xin ý kiến nhân dân sử dụng nguồn thu này vào việc sửa chữa, mở rộng để thuận lợi trong sản xuất.

Ði tham quan khắp bản, nghe chia sẻ của bà con, song điều làm chúng tôi ấn tượng nhất là câu trả lời của ông Lò Văn Thiên, Trưởng bản Na Vai khi được hỏi về những thuận lợi, khó khăn trong vận động hiến đất, góp công làm đường giao thông. Ông Thiên bảo: Na Vai làm đường đơn giản lắm. Khi có chủ trương chính sách là bản phổ biến tuyên truyền thôi. Nói chung đường làm đến đâu, dân nhường đất đến đó; đoạn thì mỗi bên lùi 50cm, đoạn thì 70cm, có chỗ chắc phải chừng 1m, cứ thế là làm. Vì thế mà, hỏi Na Vai đã huy động được bao nhiêu công, tổng số đất bà con đã hiến... thì tôi chịu!

Cảm giác bình yên, nhẹ nhàng khi đến Na Vai. Song điều làm chúng tôi có chút tiếc nuối là vì, đã từng có một chủ trương đầu tư phát triển 10 bản văn hóa trên địa bàn tỉnh để phục vụ phát triển du lịch và Na Vai nằm trong danh sách đó. Tiếc là dự án đã không được triển khai, nếu không Na Vai của ngày hôm nay chắc sẽ còn đổi mới hơn nhiều...