Khó về đích do thiếu vốn

Năm 2016, toàn tỉnh có 7 xã phải hoàn thành các tiêu chí xây dựng NTM, gồm: Thanh Luông, Thanh Hưng, Thanh Chăn, Noong Hẹt, Thanh Xương (huyện Điện Biên); Ẳng Nưa (huyện Mường Ảng); Lay Nưa (TX. Mường Lay) và Thanh Minh (TP. Điện Biên Phủ). Song theo báo cáo của các xã thì đến thời điểm sắp cán đích này, kết quả thực hiện các tiêu chí về xây dựng NTM vẫn còn rất “khiêm tốn”. Xã đạt nhiều tiêu chí nhất mới chỉ có 17/19 tiêu chí, trong khi thời gian hoàn thành đã gần đến, và những tiêu chí còn lại chủ yếu là những tiêu chí khó thực hiện, như: Môi trường, giao thông, thủy lợi, cơ sở vật chất văn hóa, nhà ở dân cư, song khó khăn nhất vẫn là tiêu chí giao thông.

Theo báo cáo của Văn phòng Điều phối Xây dựng NTM (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), đến nay xã đạt nhiều tiêu chí nhất là Ẳng Nưa với 17/19 tiêu chí và xã đạt ít tiêu chí nhất là Thanh Hưng 11/19 tiêu chí. Đồng thời, duy nhất có 1 xã đạt tiêu chí về giao thông là Ẳng Nưa, 5 xã chỉ đạt được 1/4 nội dung về tiêu chí giao thông nông thôn và 1 xã chưa đạt được nội dung nào trong 4 nội dung về tiêu chí giao thông trong Bộ tiêu chí xây dựng NTM. Nguồn vốn đầu tư hạn hẹp chính là yếu tố khiến tiêu chí phát triển giao thông nông thôn đạt thấp. Mặc dù đã có cơ chế chính sách huy động nguồn vốn nhà nước và nhân dân cùng làm đối với chương trình xây dựng NTM. Tuy nhiên, khi được triển khai tại các xã trên địa bàn lại gặp nhiều khó khăn. Nguyên do đặc thù là tỉnh miền núi nghèo, dân cư sống rải rác; thu nhập của người dân còn thấp nên cơ chế hỗ trợ kêu gọi nguồn lực, vốn vận động trong dân không đáng kể so với khối lượng cần thực hiện. Trong khi nguồn kinh phí dành cho xây dựng giao thông nông thôn lại rất lớn.

Để về đích đúng lộ trình, mỗi xã trên cần đầu tư ít nhất từ 8 đến hơn 38 tỷ đồng trong khi điều kiện kinh tế còn khó khăn nên chưa thể bố trí vốn ngay. Đơn cử như xã Lay Nưa (TX. Mường Lay) vẫn còn 4 tiêu chí chưa hoàn thành, gồm: giao thông, môi trường, hệ thống tổ chức chính trị xã hội vững mạnh và tiêu chí thu nhập. Ông Khoàng Văn Tiến, Chủ tịch UBND xã Lay Nưa cho biết: Việc hoàn thành các chỉ tiêu để được công nhận xã NTM trong năm nay là nhiệm vụ khá nặng nề, bởi khối lượng công việc còn lại đều là những nội dung khó mà thời gian cũng như nguồn vốn thực hiện hạn hẹp. Những tiêu chí xã khó hoàn thành nhất đều là những tiêu chí đòi hỏi phải có vốn đầu tư lớn như giao thông, môi trường. Để cán đích, ngoài sự nỗ lực của người dân và chính quyền địa phương, rất cần nguồn vốn đầu tư của Nhà nước. Sở dĩ như vậy vì toàn xã có trên 60km đường giao thông nông thôn, nhiều tuyến đường người dân đã tự nguyện hiến đất, di dời hàng rào, đóng góp ngày công mở rộng lòng đường nhưng do không có vốn xây dựng nên cỏ đã mọc kín hai bên. Theo ông Tiến, để có thể hoàn thành tiêu chí giao thông, xã cần kinh phí hơn 8 tỷ đồng, con số này vượt quá nội lực của địa phương. Tương tự, tại xã Thanh Hưng (huyện Điện Biên), tiêu chí giao thông và môi trường, thủy lợi… cũng đang là bài toán khó đối với chính quyền và người dân địa phương. Thanh Hưng là xã ở khu vực lòng chảo nhưng cũng mới đạt 11/19 tiêu chí. Đối với tiêu chí giao thông, toàn xã có hơn 60km đường, trong đó, đường trục xã 12,4km, đường trục đội, bản 12,6km, đường giao thông ngõ, xóm 20km… Song đến nay, mới nhựa hóa được 3,20km, bê tông được 9,22km và cứng hóa được 6,5km. Ông Nguyễn Ngọc Ngấn, Chủ tịch UBND xã Thanh Hưng cho rằng, để hoàn thành được tiêu chí giao thông, xã cần ít nhất 8,5 tỷ đồng. Vì vậy, nếu không có sự đầu tư của Nhà nước thì xã rất khó hoàn thành tiêu chí giao thông để có thể cán đích NTM vào cuối năm 2016 như mục tiêu đề ra.

Bên cạnh những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện tiêu chí giao thông thì các tiêu chí về thủy lợi, cơ sở vật chất văn hóa, môi trường... cũng rất khó đạt. Và nếu như không có vốn thì chắc chắn mục tiêu hoàn thành xây dựng NTM ở 7 xã trên đến cuối năm nay sẽ khó đạt được. Theo anh Trần Văn Kiên, cán bộ Văn phòng Điều phối Xây dựng NTM, năm nay kinh phí Trung ương đã phân bổ 146,6 tỷ đồng và cấp theo hướng dàn đều cho tất cả các xã chứ không riêng 7 xã trên. Vì vậy, nếu không huy động được nội lực, lồng ghép nguồn vốn, nhiều xã sẽ khó hoàn thành các tiêu chí trong năm nay. Đáng lo ngại hơn, chỉ còn 3 tháng nữa là hết năm, trong khi nguồn kinh phí của Trung ương đã phân bổ hết. Để giúp 7 xã trên phấn đấu hoàn thành mục tiêu xây dựng NTM trong năm nay, vừa qua UBND tỉnh đã quyết định phân bổ hơn 14 tỷ đồng hỗ trợ riêng cho 7 xã trên. Như vậy, trung bình mỗi xã được 2 tỷ đồng, trong khi tổng kinh phí mà các xã cần lên đến 132 tỷ đồng.

Tiêu chí giao thông có thể coi là tiêu chí “xương sống” tạo tiền đề triển khai và hoàn thành các tiêu chí khác. Trong điều kiện của tỉnh miền núi, nguồn lực hỗ trợ ít, tỷ lệ hộ nghèo, hộ khó khăn cao thì nguồn kích cầu lấy ở đâu... là những bài toán nan giải đối với tỉnh ta. Khi sức dân chưa đủ mạnh, nguồn lực hạn chế, để hoàn thành tiêu chí này cần hợp lực của toàn xã hội, phát huy tối đa sức mạnh toàn dân. Bên cạnh nguồn vốn hỗ trợ của Nhà nước, cần huy động tối đa các nguồn lực hỗ trợ từ các tổ chức, doanh nghiệp. Đồng thời tuyên truyền, vận động sâu rộng để người dân phát huy tốt vai trò chủ thể của mình trong lộ trình xây dựng NTM. Với quyết tâm hoàn thành chương trình xây dựng NTM theo đúng cam kết, hiện các địa phương đang nỗ lực, tập trung cao độ cho chương trình. Tuy nhiên, theo lãnh đạo một số địa phương nguy cơ “lỡ hẹn” về đích trong năm nay là rất cao do thời gian thực hiện còn ít, nguồn kinh phí hạn hẹp.