Tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn và ảnh hưởng môi trường sinh thái

Người dân sử dụng thuyền và kích điện đánh bắt cá dưới hạ lưu Nhà máy Thủy điện Trung Thu.

Nhà máy Thủy điện Trung Thu là một trong những dự án thuộc hệ thống quy hoạch các công trình thủy điện vừa và nhỏ trên địa bàn tỉnh, với thể tích lòng hồ hơn 30 triệu mét khối nước trên hệ thống sông Nậm Mức và sông Ðà, thuộc địa bàn 2 xã: Pa Ham (huyện Mường Chà) và Trung Thu (huyện Tủa Chùa). Năm 2016, công trình hoàn thành và bắt đầu tích nước để phát điện, đã tạo ra hồ nước rộng và khu vực hạ nguồn với nhiều thùng, vũng có nhiều tôm, cá. Thời gian gần đây, một số người dân các bản: Pa Ham 1, 2 và Mường Anh (xã Pa Ham) thường xuyên đến đây đánh bắt cá. Ngoài đánh bắt bằng bẫy, lưới, nhiều người còn sử dụng kích điện nên vừa ảnh hưởng tới môi trường sống của các loài động thực vật, tận diệt nguồn lợi thủy sản, vừa nguy hiểm đến tính mạng.

Hàng ngày, chứng kiến cảnh người dân dùng kích điện để đánh bắt cá qua hệ thống camera của nhà máy, anh Lê Văn Duy, công nhân Nhà máy Thủy điện Trung Thu cho biết: Việc sử dụng bình kích điện để đánh bắt cá đã xuất hiện từ khi nhà máy mới đi vào hoạt động, song đến nay kích điện vẫn là công cụ mưu sinh của nhiều gia đình trên địa bàn. Việc đánh bắt thủy sản bằng kích điện rất đơn giản, chỉ cần bộ kích điện và ắc quy là đã tạo ra xung điện đủ để tất cả các loại cá lớn, nhỏ trong bán kính 2 - 3m đều bị chết hoặc nổi lên mặt nước. Sau đó, người dân dùng lưới, vợt để bắt. Việc người dân đánh bắt cá bằng kích điện không chỉ làm cho nguồn thủy sản ngày càng cạn kiệt, mà còn là “lưỡi hái tử thần” đe dọa tính mạng người đánh bắt.

Trao đổi về vấn đề này, ông Lê Văn Thắng, Giám đốc Nhà máy Thủy điện Trung Thu cho biết: Nhà máy thường xả nước phát điện vào khoảng thời gian từ 9 - 11 giờ 30 phút và từ 17 - 20 giờ. Vì người dân địa phương nắm được thời gian xả nước nên họ chỉ đánh bắt thủy sản dưới hạ nguồn vào thời điểm Nhà máy ngừng xả nước phát điện hoặc vừa phát điện xong; lúc đó lượng cá từ trên lòng hồ trôi xuống hạ nguồn sẽ nhiều hơn. Theo quan sát của cán bộ, nhân viên nhà máy, hàng ngày có hàng chục người dân đến khu vực hạ nguồn và 3 - 4 thuyền đánh bắt cá ở thượng nguồn, lòng hồ. Việc bắt thủy sản bằng chài, lưới là bình thường, nhưng việc sử dụng kích điện là không thể chấp nhận được vì đó là một hành động hủy hoại môi trường sinh thái. Nhà máy đã cùng chính quyền địa phương tổ chức tuyên truyền, quán triệt để mọi người hiểu về sự nguy hại của việc đánh bắt thủy sản bằng kích điện, nhưng một số ít người dân đã không chấp hành dẫn đến hậu quả đáng tiếc. Mối nguy hiểm không chỉ ở nguồn điện từ kích điện gây chết người mà còn nguy hiểm hơn khi nhà máy xả nước phát điện, nếu bà con đánh bắt ở hạ nguồn không chú ý sẽ bị cuốn trôi.

Anh Quàng Văn Tem, Phó trưởng Công an xã Pa Ham (huyện Mường Chà), cho biết: Dù UBND xã đã phối hợp với Ðồn Công an Pa Ham tích cực tuyên truyền cho nhân dân về việc không được đánh bắt cá tại khu vực hạ lưu và lòng hồ; nhất là không được sử dụng kích điện, song bà con lợi dụng ban đêm, khi lực lượng chức năng không đi tuần tra để tiến hành đánh bắt thủy sản bằng kích điện. Xã đã thành lập đội tuần tra thường xuyên kiểm tra, giám sát hoạt động đánh bắt thủy sản ở khu vực nhà máy thủy điện, nhưng họ đã cử người canh chừng và thông báo khi phát hiện lực lượng chức năng đi kiểm tra, tẩu tán, cất giấu dụng cụ kích điện khiến công an xã không thể bắt quả tang để xử phạt hành chính. Thời gian qua, UBND xã Pa Ham đã nhiều lần nhắc nhở, cảnh cáo hàng chục trường hợp và xử lý vi phạm hành chính 1 trường hợp về dùng kích điện đánh bắt thủy sản, song nhiều người vẫn cố tình tái phạm.

Ðể ngăn chặn tình trạng này, thiết nghĩ, thời gian tới chính quyền xã Pa Ham cần phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành tuyên truyền để người dân không sử dụng kích điện đánh bắt thủy sản tại khu vực lòng hồ và hạ lưu nhà máy Thủy điện Trung Thu. Ðồng thời, cần quyết liệt hơn trong việc phát hiện, kiểm tra và xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm để sớm ngăn chặn kịp thời, triệt để tình trạng này, tránh những hậu quả đáng tiếc xảy ra.