Bảo đảm quyền của người được trợ giúp pháp lý

Nhằm đáp ứng nhu cầu TGPL của người dân trên địa bàn huyện Mường Chà và các huyện, thị lân cận, tháng 7/2008 Chi nhánh TGPL số 2, huyện Mường Chà được thành lập. Hơn 10 năm qua, đặc biệt là giai đoạn từ năm 2015 - 2019, số vụ việc TGPL, nhất là TGPL trong hoạt động tố tụng nhằm bảo vệ quyền lợi cho đối tượng là trẻ em được Chi nhánh TGPL số 2 thực hiện tăng lên đáng kể cả về số lượng và chất lượng. Trong giai đoạn này, Chi nhánh đã thực hiện tham gia tố tụng để bảo vệ quyền lợi 45 vụ việc cho 45 trẻ em (trong đó 21 trường hợp bị xâm hại tình dục). Trong quá trình thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý cho trẻ em, người thực hiện TGPL đã đề xuất áp dụng các biện pháp nhằm bảo vệ nạn nhân như: Áp dụng quy trình tố tụng đối với trẻ vị thành niên, tổ chức phiên tòa xét xử kín… giúp trẻ em không bị ảnh hưởng về tâm lý.

Không chỉ riêng Chi nhánh TGPL số 2, những năm qua, công tác TGPL trong hoạt động tố tụng trên toàn tỉnh ngày càng được thực hiện có hiệu quả. Nhất là từ khi Luật TGPL năm 2017 chính thức có hiệu lực, công tác này càng được quan tâm, chú trọng. Việc tham gia các hoạt động tố tụng trong quá trình điều tra, truy tố của trợ giúp viên pháp lý luôn được cơ quan tiến hành tố tụng tạo điều kiện thuận lợi nhất. Các hoạt động điều tra như: Hỏi cung bị can của điều tra viên, phúc cung bị can của Viện Kiểm sát trong giai đoạn truy tố, việc lấy lời khai bị hại, đương sự là người được TGPL, các hoạt động thực nghiệm điều tra, dựng lại hiện trường… đều có trợ giúp viên pháp lý tham gia. Hay giai đoạn xét xử, trong các phiên tòa có sự tham gia của trợ giúp viên pháp lý thì nguyên tắc tranh tụng đến cùng để xác định sự thật khách quan luôn được đảm bảo. Từng giai đoạn, từ phần thủ tục bắt đầu phiên tòa, xét hỏi, tranh luận, trợ giúp viên pháp lý đều được thực hiện đầy đủ các quyền, nghĩa vụ của mình cũng như các ý kiến phát biểu, quan điểm tranh luận của trợ giúp viên pháp lý tại phiên tòa luôn được hội đồng xét xử cũng như kiểm sát viên giữ quyền công tố tôn trọng, ghi nhận và đặt ra để đối đáp, tranh luận đầy đủ.

Bà Lê Thị Diệu, Phó Giám đốc Trung tâm TGPL Nhà nước tỉnh cho biết: 6 tháng đầu năm 2021, Trung tâm và các Chi nhánh đã thực hiện TGPL được 717 vụ việc, trong đó tham gia tố tụng 656 vụ việc (tăng 140 vụ việc so với cùng kỳ năm 2020). Số vụ việc chuyển từ các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng đến Trung tâm tiếp tục tăng cao (Công an: 151 vụ việc; Viện kiểm sát: 5 vụ việc; Tòa án: 225 vụ việc). Điều này cho thấy công tác phối hợp liên ngành về TGPL trong tố tụng ngày càng được chú trọng. Các vụ việc được thụ lý và giải quyết đúng trình tự, thủ tục quy định của pháp luật. Quá trình tham gia tố tụng, người thực hiện trợ giúp đã tập trung nghiên cứu hồ sơ, tiếp xúc đối tượng, thu thập chứng cứ, chuẩn bị bản luận cứ và tham gia tranh luận tại phiên tòa. Từ đó góp phần quan trọng trong việc xác định sự thật của vụ án, giúp hội đồng xét xử đánh giá khách quan, toàn diện, đúng bản chất vụ án, bảo đảm quyền và lợi ích cho các đối tượng được TGPL.

Mới đây nhất, nhằm thực hiện hiệu quả công tác phối hợp liên ngành trong hoạt động tố tụng, ngay từ giai đoạn điều tra để đảm bảo quyền lợi cho người được TGPL, ngày 9/7/2021, Sở Tư pháp và Công an tỉnh đã ký Quy chế phối hợp thực hiện TGPL trong hoạt động tố tụng trên địa bàn tỉnh. Việc ký kết Quy chế giữa hai ngành sẽ góp phần bảo đảm quyền của người được TGPL trong các vụ án hình sự; tăng cường khả năng tiếp cận chính sách trợ giúp pháp lý của người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, người bị tạm giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị buộc tội, người bị hại và đương sự trong vụ án hình sự là người thuộc diện được TGPL.