Những tiếng nổ trên đèo Tằng Quái

Những gương mặt tỏ rõ sự hoảng hốt pha lẫn thất vọng hướng lên phía vách đá dựng đứng ngay trên đỉnh đầu. Người đàn ông trung niên đứng cạnh tôi bày tỏ sự lo lắng: Ðánh mìn từ chân vách thế kia, có ngày hưởng trọn cả một cú… trời sập. Nghe vậy tôi bỗng nhớ có lần nói chuyện với một anh bạn trong lĩnh vực văn hóa về tiềm năng phát triển du lịch của huyện Mường Ảng, anh cho biết ở dọc đèo Tằng Quái xinh đẹp và thơ mộng vào loại bậc nhất Tây Bắc này còn có nhiều hang động nguyên sơ chưa được lên phương án khai thác du lịch. Bất giác tôi nghĩ, việc nổ mìn phá đá ngay sát mép quốc lộ huyết mạch, vừa nguy hiểm đến tính mạng người qua đường, vừa phá vỡ cảnh quan môi trường theo quy định khoảng cách với quốc lộ. Hơn nữa, việc nổ mìn thường xuyên diễn ra như vậy sẽ tạo ra sự rung chuyển liên tục, có ảnh hưởng gì đến kết cấu địa chất ở đây?

Toàn cảnh khu vực khai thác đá trên đèo Tằng Quái. Ảnh: P.V

Việc khai thác khoáng sản từ trước đến nay vốn đã có nhiều bất cập nhưng ở khu vực này thì sự bất cập ấy hiển hiện đến mức ai cũng có thể thấy rõ. Một số người dân ở thị trấn Mường Ảng cho biết, thời gian gần đây việc khai thác đá diễn ra tại khu vực này đã làm mất an toàn giao thông, gây bức xúc cho người qua lại. Trong quá trình khai thác họ đã chặn quốc lộ để nổ mìn. Ðặc biệt, đơn vị khai thác tự ý mở đường đấu nối từ mỏ ra quốc lộ với nhiều phương tiện chở vật liệu làm rơi đất đá xuống đường. Chỉ trong đầu buổi sáng ngày 11/9 đã có hàng chục xe tải hạng nặng của một công ty xây dựng to nhất nhì tỉnh chở đá từ mỏ về phía TP. Ðiện Biên Phủ. Mỗi khi trời mưa tình trạng trên lại càng nghiêm trọng hơn. Tôi trò chuyện với một ông cụ đang chạy thể dục lên đèo, ông bảo: Anh thử đi sang Ẳng Nưa nhìn lại thì sẽ thấy, mỏ đá này đang đánh thẳng vào hình ảnh “cô gái logo” của huyện! Tôi chưa kịp hiểu chuyện gì thì ông giải thích: Thiên nhiên đã có dụng ý khi đặt mấy ngọn núi này cạnh nhau tạo thành hình mặt một cô gái đẹp, hình ảnh đó được lấy làm biểu tượng của huyện, thể hiện trong logo treo khắp từ đầu đến cuối thị trấn Mường Ảng. Và giờ đây, họ đang phá đi cái hình ảnh đẹp đẽ, quen thuộc ấy!

Ngày 31/8/2017, đoàn công tác của UBND huyện Mường Ảng, gồm: Ông Phạm Văn Triệu - Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường; ông Tạ Mạnh Cường - Trưởng phòng Kinh tế và Hạ tầng và một số thành viên đã có buổi kiểm tra đột xuất đối với Công ty Cổ phần Cao nguyên Hà Giang (gọi tắt là Công ty Hà Giang) là đơn vị đang trực tiếp khai thác đá tại khu vực này. Tại buổi làm việc, ông Ðào Sơn Hải, Phó Giám đốc Công ty Hà Giang, đồng thời cũng là Giám đốc điều hành mỏ đã thừa nhận nhiều vi phạm của đơn vị trong quá trình hoạt động; trong đó có việc chặn quốc lộ để nổ mìn chưa được sự cho phép của cơ quan chức năng. Trong quá trình khai thác không có hệ thống biển báo, rào chắn khu vực nổ mìn, khu vực khai thác theo quy định. Việc đắp bờ bao để tránh đá lăn xuống đường trong quá trình khai thác cũng không đảm bảo các điều kiện an toàn và vi phạm nghiêm trọng hành lang đường bộ. Công ty đã tự ý mở đường đấu nối ra quốc lộ 279 và xây dựng, di chuyển nhiều hạng mục công trình không theo thiết kế ban đầu và bán sản phẩm ra thị trường khi chưa công bố hợp quy… Kết luận buổi làm việc, đoàn kiểm tra đã yêu cầu Công ty Hà Giang có kế hoạch cụ thể khắc phục những tồn tại đã nêu, cụ thể: Công ty Hà Giang hoàn thiện việc thiết kế bờ bao trước ngày 15/9/2017; hoàn thiện toàn bộ thủ tục, công bố hợp quy xong trước ngày 31/12/2017. Trong thời gian chưa thực hiện công bố hợp quy, Công ty không được phép đưa sản phẩm vào dự toán các công trình của huyện Mường Ảng…

Trước đó, từ ngày 3/5, Cục Quản lý đường bộ I (Bộ Giao thông - Vận tải) cũng đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ số 444/QÐ-XPVPHC và đình chỉ thi công, buộc Công ty Hà Giang phải dừng ngay việc san lấp trái phép, khôi phục hiện trạng ban đầu đã bị thay đổi do vi phạm hành chính gây ra. Tuy nhiên đến nay (đã hơn 4 tháng) các biện pháp xử phạt vẫn chưa được thực hiện. Những sai phạm của Công ty Hà Giang thì đã rõ, nhưng để khắc phục những sai phạm ấy như thế nào, bao giờ mới có hiệu lực vẫn là dấu hỏi lớn cho các cơ quan chức năng liên quan.