Tết của người Si La nơi cực Tây Tổ quốc

Từ sáng sớm, ông Hù Chà Xí và vợ đã dậy để chuẩn bị mâm cỗ cho ngày tết của gia đình. Năm nay, nhờ được mùa nên gia đình ông Xí mổ hẳn một con lợn 30kg để có thịt dùng cho những ngày tết. Không khí đầm ấm, hạnh phúc của ngày tết làm xua tan cái rét của mùa đông ở nơi miền cực Tây của Tổ quốc.

Đồ cúng của người Si La gồm một đôi sóc, một đôi cua và một đôi cá. Trong đó, thứ quan trọng nhất không thể thiếu được trong ngày Tết Ồ Xị Chờ của người Si La là thịt sóc. Dân tộc Si La quan niệm, con sóc vị thế vô cùng đặc biệt, giống như vật tổ của đồng bào. Theo quy định của tổ tiên truyền lại, mỗi năm, người Si La phải cúng sóc ba lần, vào dịp tết năm mới, tết mừng lúa mới và trong đám cưới. Nhất là khi ốm đau, bệnh tật, người Si La lại càng cần đến thịt sóc để làm lễ cúng, cầu cho tai qua, nạn khỏi.

Ngày tết, nhà nào cũng bày sẵn mâm cơm, bàn rượu để tiếp khách. Mâm cỗ có thể không được hoành tráng nhưng rượu không bao giờ hết. Ai đến chúc tết cũng phải ngồi lại uống với chủ nhà vài ba chén rượu. Năm nay, đúng dịp chúng tôi vào nên già Che mời ở lại ăn tiệc cùng gia đình. Chỉ vừa bắt đầu vào tiệc thì liên tiếp các đồng chí kiểm lâm cắm bản, giáo viên cắm bản rồi cả cán bộ xã mang quà vào chúc tết gia đình. Mọi người cùng quây quần bên tiệc rượu, chúc nhau mạnh khỏe, làm được nhiều thóc ngô, nuôi được nhiều con lợn, con gà…

Khi những người đàn ông vẫn còn đang chúc nhau bên mâm rượu, lũ trẻ con tụ tập lại bãi đất trống giữa bản để chơi tù lu, kéo co, ném còn.

Theo già làng Lỳ Chà Che kể lại, trước đây, người Si La có rất nhiều lễ hội, tín ngưỡng, các nghi lễ liên quan đến gia đình, cộng đồng, lễ hội, tín ngưỡng và nghi lễ nông nghiệp. Tuy nhiên, hiện nay tập quán xã hội và tín ngưỡng chỉ còn duy trì chủ yếu Lễ cúng bản, Lễ mừng cơm mới, tết.. Một số giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc, như: nhà cửa, trang phục dân tộc, nghề truyền thống và các món ăn truyền thống, các làn điệu dân ca, dân vũ, lễ hội,.. đang dần bị mai một. Vì vậy cần có những chính sách bảo tồn kịp thời.

Đồng bào dân tộc Si La là 1 trong 5 dân tộc thiểu số có số dân ít nhất Việt Nam, dưới 1.000 người. Đây là dân tộc có nguy cơ mai một về tộc người, đồng hóa văn hóa cao cần đặc biệt quan tâm. Địa phận cư trú của đồng bào Si La tại tỉnh Điện Biên tập trung ở bản Nậm Sin, xã Chung Chải, huyện Mường Nhé là một huyện miền núi, nằm bên ngã ba biên giới Việt - Trung - Lào. Cả bản Nậm Sin có 46 hộ với 208 nhân khẩu đều là người Si La, sống quần tụ và rất hòa đồng.

Thế Thiên