Tăng cường quản lý biên giới ứng phó với tội phạm xuyên quốc gia

Mặc dù các nước trong khu vực Đông Nam Á đã triển khai nhiều biện pháp kiểm soát biên giới nhưng hoạt động tội phạm trong khu vực vẫn có xu hướng gia tăng, hoạt động tội phạm xuyên quốc gia vẫn diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nhiều nguy cơ khó lường.

Theo UNODC, thách thức mà lực lượng chức năng Việt Nam đang phải đối mặt tại các khu vực cửa khẩu biên giới là cơ chế phối hợp điều tra tội phạm xuyên quốc gia chưa hoàn thiện và năng lực chuyên môn của lực lượng thực thi pháp luật còn hạn chế. Do đó, nhiều vụ mua bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy qua biên giới không bị phát hiện hoặc các cuộc điều tra thường chỉ dừng lại ở biên giới quốc gia. Lực lượng chức năng mới chỉ tịch thu và bắt giữ được các đối tượng cá nhân nhỏ lẻ, chưa triệt phá được các đường dây, mạng lưới tội phạm lớn trong khu vực.

Để giải quyết những thách thức này, Việt Nam đã hợp tác với các nước láng giềng ở lưu vực sông Mekong nhằm tăng cường quản lý biên giới thông qua Mạng lưới Văn phòng liên lạc qua biên giới cấp khu vực (BLO).

Với sự hỗ trợ kỹ thuật và chính sách từ UNODC, Mạng lưới BLO cấp khu vực đã đóng góp vào các nỗ lực phòng, chống tội phạm về ma túy kể từ năm 1998 thông qua việc xây dựng một nền tảng chia sẻ thông tin theo thời gian thực giữa các cơ quan đối biên và thúc đẩy hợp tác toàn khu vực. Đồng thời, mạng lưới này cũng hỗ trợ các hoạt động nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ cán bộ thực thi pháp luật của các quốc gia, từng bước nâng cao hiệu quả công tác phối hợp đấu tranh, phòng chống tội phạm và ma túy qua biên giới.

Tại Việt Nam, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (Bộ Công an) đã phối hợp với UNODC, các cơ quan trong nước và Chính phủ nước ngoài trong công tác đấu tranh phòng, chống hoạt động mua bán ma túy trái phép tại các địa bàn cửa khẩu trong toàn khu vực.

Tại các văn phòng BLO, cán bộ từ các cơ quan thực thi pháp luật có nhiệm vụ liên quan đến phòng, chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia bao gồm: Cảnh sát điều tra tội phạm về ma tuý; cảnh sát hình sự, môi trường; hải quan; bộ đội biên phòng và kiểm lâm… phối hợp chia sẻ thông tin nghiệp vụ, điều tra và thu thập thông tin liên quan đến các hoạt động bất hợp pháp.

Với các thành viên đến từ các đơn vị nghiệp vụ trong và ngoài ngành công an, mạng lưới 21 văn phòng BLO ở Việt Nam hiện nay đã và đang hỗ trợ tích cực cho các lực lượng chức năng thực hiện thành công các chuyên án dọc biên giới và xuyên quốc gia; phát hiện, ngăn chặn hoạt động mua bán vận chuyển và tàng trữ ma túy trên các tuyến đường có nguy cơ cao.

Điển hình, tại chuyên án vào tháng 2 năm 2020, Văn phòng BLO cửa khẩu Lao Bảo, Quảng Trị đã phối hợp với Văn phòng BLO đối biên tại huyện Sepon, Lào, hỗ trợ bắt giữ các đối tượng vận chuyển ma túy, thu giữ 6.800 viên ma túy tổng hợp Methamphetaminevà mở rộng điều tra hoạt động buôn bán ma túy tại khu vực này.

Trên bình diện khu vực, mạng lưới văn phòng BLO tạo thành một diễn đàn tập hợp các bên liên quan và thúc đẩy đối thoại chính sách về các vấn đề quản lý biên giới thông qua các cuộc hội thảo và tham vấn được tổ chức thường xuyên cho các cơ quan Chính phủ đại diện trong mạng lưới BLO.

Các cuộc họp này cũng là dịp để đại biểu các căn phòng BLO và các cơ quan chức năng cấp quốc gia thảo luận về những khó khăn, thách thức và chia sẻ các biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của BLO trong hoạch định các chính sách mới. Với các hoạt động như vậy, mạng lưới BLO đã đóng góp tích cực vào các mục tiêu chiến lược của Cộng đồng An ninh-Chính trị ASEAN, giúp tăng cường hoạt động phòng, chống tội phạm và ma túy ma túy thông qua các biện pháp quản lý biên giới hiệu quả hơn.

UNODC và các đối tác trong khu vực, trong đó có Bộ Công An Việt Nam, đã huy động mạng lưới BLO nhằm hỗ trợ nâng cao năng lực cho cán bộ biên giới tuyến đầu. Các cán bộ được phân công công tác tại văn phòng BLO thường xuyên tham gia các khóa tập huấn, hội nghị qua biên giới và hoạt động tuần tra chung để nâng cao kỹ năng nghiệp vụ. UNODC cũng hỗ trợ các chuyến thăm quan, học tập trong nước và quốc tế cho các cán bộ của Việt Nam để trao đổi kinh nghiệm thực tiễn với các đối tác trong và ngoài nước.

Gần đây, UNODC mở rộng phương thức đào tạo thông qua cơ chế hợp tác với các học viện đào tạo quốc gia trong khu vực, bao gồm: Trường Hải quan Việt Nam và Học viện Cảnh sát nhân dân. Nỗ lực này nhằm tăng cường đào tạo cho các cán bộ tuyến đầu ở mọi cấp bậc với mục đích tập trung nâng cao năng lực cho cán bộ làm công tác điều tra liên quan đến tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia và mua bán bất hợp pháp qua biên giới.

Ngoài việc tổ chức đào tạo, tập huấn trực tiếp cho các cán bộ tuyến đầu và thông qua các học viện, UNODC còn hỗ trợ trang thiết bị cho các BLO mới thành lập cũng như các BLO đã hoạt động ở Việt Nam để tăng cường hiệu quả trong việc hỗ trợ thực hiện các chuyên án tại các cửa khẩu biên giới. UNODC hỗ trợ việc mở rộng mạng lưới và duy trì các văn phòng hiện có, cung cấp các trang thiết bị kỹ thuật hiện đại cho cán bộ tuyến đầu như bộ công cụ kiểm tra ma túy và tiền chất, công cụ điều tra hiện trường tội phạm và thiết bị điều tra trinh sát...