Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan: Mỗi người hãy cùng góp sức vào công cuộc chấm dứt bệnh AIDS

Ngày 25/11, Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) và thành phố Hải Phòng tổ chức lễ mít-tinh Tháng hành động quốc gia phòng, chống AIDS với chủ đề “Cộng đồng sáng tạo - Quyết tâm chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030”.

Lễ mít-tinh có sự tham dự của các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng: Đào Hồng Lan, Bộ trưởng Y tế; Lê Tiến Châu, Bí thư Thành ủy Hải Phòng; các đồng chí: Nguyễn Văn Tùng, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND thành phố Hải Phòng; Phạm Văn Lập, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Chủ tịch Hội đồng nhân dân thành phố; bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện Thường trú, Chương trình Phát triển Liên hợp quốc tại Việt Nam.

MSM là nhóm nguy cơ chính của dịch HIV tại Việt Nam

Theo Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan, phòng, chống HIV/AIDS, năm 2023 đánh dấu mốc tròn 40 năm thế giới tìm ra virus HIV. Việt Nam đã trải qua 33 năm ứng phó với đại dịch HIV với gần 250.000 người nhiễm HIV.

Nếu như không có sự vào cuộc mạnh mẽ của toàn hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa phương, sự lãnh đạo của Đảng, Chính quyền các cấp, sự tham gia của các ban, ngành, đoàn thể, của nhân dân và sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế thì bây giờ Việt Nam đã có gần 1,2 triệu người nhiễm HIV và 320.000 người tử vong do AIDS.

Theo Bộ trưởng Y tế, tình hình dịch HIV cũng đã có những thay đổi, cách tiếp cận cũng như can thiệp liên quan đến dự phòng, điều trị HIV/AIDS cũng đã thay đổi.

Do đó, Tháng hành động quốc gia phòng, chống AIDS với chủ đề “Cộng đồng sáng tạo - Quyết tâm chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030” với mục tiêu kêu gọi sự tham gia của cả hệ thống chính trị từ trung ương đến địa phương, của cả cộng đồng và cần có những cách làm sáng tạo về HIV/AIDS.

Chúng ta có nhiều công cụ có hiệu quả hơn để can thiệp cũng như kiểm soát đại dịch HIV/AIDS. Chủ đề năm nay muốn khẳng định lại quyết tâm của Việt Nam sẽ kết thúc dịch bệnh AIDS vào năm 2030.

Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan

Ước tính hiện nay có khoảng 250.000 người đang sống chung với HIV. Tính tới tháng 9 năm 2023, đã có 100% số tỉnh, thành phố; 701/705 quận/huyện có người nhiễm HIV (chiếm 99,43%) và trên 96% số xã/phường báo cáo có người nhiễm HIV/AIDS. Tuy nhiên, số người nhiễm HIV còn sống được phát hiện và báo cáo chủ yếu thuộc khu vực Đông Nam Bộ (38,67%) và đồng bằng sông Cửu Long (19,87%).

Riêng tại Hải Phòng, Phó Chủ tịch UBND thành phố Lê Khắc Nam cho biết, hiện thành phố lũy tích có 5436 người tử vong do AIDS, ước tính số người nhiễm HIV hiện còn sống khoảng 7.000 người và số người nhiễm HIV đang được quản lý là 6.372 người, trong đó có 5459 người nhiễm HIV đang được điều trị thuốc kháng virus HIV (ARV).

"Tính đến nay, kết quả đối với mục tiêu 95 thứ nhất (tức là 95% tỷ lệ người nhiễm HIV trong cộng đồng biết tình trạng HIV của mình) thành phố đã đạt được 91%; đối với mục tiêu 95 thứ hai (tức là 95% tỷ lệ người nhiễm HIV biết tình trạng nhiễm HIV của mình được điều trị thuốc kháng virus HIV) đã đạt được 86 %; đối với Mục tiêu 95 thứ ba ( tức là 95% tỷ lệ người được điều trị thuốc kháng virus HIV có tải lượng virus dưới ngưỡng ức chế) đã đạt được 99%", đồng chí Lê Khắc Nam cho biết.

9 tháng đầu năm 2023, cả nước ghi nhận 10.219 trường hợp phát hiện mới HIV dương tính, 1.126 trường hợp tử vong. Trong số người mới phát hiện nhiễm HIV có 84,5% là nam giới, độ tuổi chủ yếu là từ 16-29 (47,3%) và 30-39 (28,2%), đường lây chủ yếu là quan hệ tình dục không an toàn (75,1%). Đối tượng chủ yếu là nam quan hệ tình dục đồng giới (49,2%) và đối tượng khác (31,2%).

Hình thái lây nhiễm HIV trong giai đoạn 2010 đến nay có sự thay đổi rõ rệt. Trong số những người nhiễm HIV mới phát hiện, tỷ lệ người nhiễm HIV qua đường máu giảm từ 47,5% năm 2010 xuống còn 6,4% năm 2023; tỷ lệ người nhiễm HIV qua đường tình dục trở thành đường lây chính khi tăng từ 47,5% năm 2010 lên 84,4% năm 2022 và 75,1% vào năm 2023.

Tỷ lệ HIV trong nhóm nam nghiện chích ma túy (khoảng 12%) và nhóm phụ nữ bán dâm (dưới 5%), có xu hướng ổn định trong những năm gần đây. Tuy nhiên, tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm MSM có xu hướng tăng rõ rệt trong thời gian qua, cũng như dự báo dịch HIV trong thời gian tới (tỷ lệ hiện nhiễm HIV trong nhóm MSM trong giám sát trọng điểm HIV tăng từ 7,4% năm 2016 lên 12,5% năm 2022).

Những tín hiệu tích cực cho việc chấm dứt dịch AIDS

Hiện nay, Việt Nam đã triển khai mạng lưới xét nghiệm sàng lọc HIV bao phủ 100% tuyến huyện tại hơn 1.300 cơ sở và xét nghiệm khẳng định HIV đã bao phủ 100% tỉnh/thành phố với 230 phòng xét nghiệm khẳng định. Hệ thống phòng xét nghiệm khẳng định HIV cũng đang được triển khai thí điểm sử dụng 3 test nhanh tại các tỉnh miền núi, vùng sâu vùng xa. Xét nghiệm nhiễm mới đã được triển khai tại 35 tỉnh/thành phố trên cả nước.

Về công tác điều trị, Việt Nam duy trì, mở rộng và nâng cao chất lượng điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế Methadone. Tính đến 30/9/2023, chương trình Methadone đã được triển khai tại 382 cơ sở điều trị của 63 tỉnh/thành phố, điều trị cho 50.851 bệnh nhân, tính đến 20/10/2023 có 2.291 bệnh nhân được cấp phát thuốc MMT mang về nhà.

Các địa phương cần tăng cường đầu tư, phân bổ ngân sách, bảo đảm tài chính cho công tác phòng, chống HIV/AIDS; lồng ghép nội dung phòng, chống HIV/AIDS vào kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội của địa phương.

Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan

Đã có 219 cơ sở PrEP triển khai cung cấp dịch vụ PrEP (nhà nước và tư nhân) tại 29 tỉnh, thành phố. Số khách hàng được tiếp cận với dịch vụ PrEP ít nhất 1 lần trong kỳ báo cáo là 60.020 khách hàng (đạt 109% so với chỉ tiêu 55.000 khách hàng vào năm 2023); số khách hàng duy trì trị điều trị PrEP trên 3 tháng liên tiếp đạt 76,5%; 80,6% số khách hàng PrEP là MSM.

Hiện có 534 cơ sở điều trị, trong đó 506 cơ sở đang điều trị thuốc ARV BHYT. Tính đến 14/9/2023, cả nước có 177.009 bệnh nhân đang điều trị ARV, trong đó 2.748 bệnh nhân trẻ em, 174.261 bệnh nhân người lớn. Mở rộng điều trị ARV qua bảo hiểm y tế, phấn đấu tỷ lệ bệnh nhân điều trị ARV có tải lượng virus HIV dưới ngưỡng ức chế đạt 95% trở lên.

Theo bà Ramla Khalidi, Quyền Điều phối viên thường trú Liên hợp quốc tại Việt Nam, nhờ duy trì liên tục vai trò lãnh đạo, cam kết và các hành động mạnh mẽ trong phòng, chống HIV, Việt Nam đã thành công trong việc đẩy mạnh hơn nữa việc đưa vào thí điểm và triển khai mở rộng các sáng kiến mới lấy con người làm trung tâm, nhằm cải thiện hơn nữa tiếp cận đến các dịch vụ phòng, chống HIV.

"Việc nhanh chóng triển khai các sáng kiến đồng thời tiếp tục mở rộng các dịch vụ có tác động lớn trong phòng, chống dịch đã mang lại những kết quả to lớn trong việc đưa người có HIV vào điều trị và giữ cho những người đang điều trị HIV có tải lượng HIV dưới ngưỡng ức chế để họ không làm lây truyền HIV sang người khác, và giảm số người nhiễm mới HIV", bà Ramla Khalidi bày tỏ.

Tuy nhiên, bà Ramla Khalidi nhấn mạnh, Việt Nam sẽ cần nỗ lực nhiều hơn nữa, từ tất cả các bên liên quan, cũng như cần bảo đảm đủ nguồn lực về con người và tài chính để đẩy nhanh tiến độ phòng, chống HIV và đạt được các mục tiêu đề ra đến năm 2025. Như vậy, Việt Nam mới có thể tiếp tục đi đúng hướng trong việc thực hiện mục tiêu về chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030.

Tại lễ mít-tinh, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cũng kêu gọi các địa phương cần tăng cường đầu tư, phân bổ ngân sách, bảo đảm tài chính cho công tác phòng, chống HIV/AIDS; lồng ghép nội dung phòng, chống HIV/AIDS vào kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội của địa phương.

Đồng thời, Bộ trưởng đề nghị các tổ chức quốc tế và Chính phủ các nước tiếp tục quan tâm ủng hộ cả về tài chính và kỹ thuật, giúp Việt Nam tiếp cận nhanh hơn với khoa học kỹ thuật, với các sáng kiến mới, với các thực hành tốt từ đó Việt Nam có thể sớm đạt được các mục tiêu đã đề ra.