Vết xước hoa ban

Và Điện Biên - nơi được coi là xứ sở hoa ban - cũng là nơi khởi nguồn Lễ hội Hoa Ban danh tiếng. Lễ hội được tổ chức thường niên cùng Ngày hội Văn hóa, Thể thao và Du lịch các dân tộc tỉnh Điện Biên vào mỗi mùa ban nở. Đây là dịp cao điểm đón du khách thập phương của Điện Biên. Khách du lịch đến lễ hội để được khám phá, trải nghiệm, hòa mình vào không gian văn hóa truyền thống, các hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch giàu bản sắc dân tộc hòa chung không khí hào hùng của những tháng năm Điện Biên Phủ lịch sử.

Và một “nhu cầu” không thể thiếu của nhiều du khách là được chiêm ngưỡng, hòa mình trong mộng mơ sắc trắng hoa ban.

Hoa ban không chỉ có sắc và hương, ngọn, hoa ban còn là nguyên liệu để đồng bào dân tộc Thái chế biến nhiều món ăn đặc trưng, mang đậm bản sắc văn hóa của người Thái như: ngọn ban xào, đồ; nộm hoa ban, hoa ban nhồi cá nướng, canh hoa ban... Từ món ăn dân dã trong bữa cơm gia đình của người Thái, các món ăn chế biến từ ngọn, hoa ban đã trở thành đặc sản, hấp dẫn du khách gần xa thưởng thức.

Sẽ chẳng có gì đáng nói nếu nguyên liệu để chế biến các món ăn bản sắc dân tộc ấy được hái từ rừng, từ nương, hay trong vườn nhà...

Nhưng có một thực tế đầy nuối tiếc là vẫn có người hái ngọn ban, hoa ban từ những cây được trồng dọc đường phố, tại địa điểm công cộng, vào những thời điểm ít người để ý. Nhớ lại mùa cây sinh trưởng, tại khu vực cổng một trường tiểu học giáp ranh thành phố, một vài cây ban không thể phát triển thành tán bởi một số người dân ở bản gần đó vặt trụi ngọn và lá non. Thậm chí có cây còn bị chặt ngang hết các cành để đâm nhánh mới rồi người ta hái như hái chè vậy. Cây ban trồng bao nhiêu năm mà chỉ lùm lùm cao ngang đầu người!

Chưa có bằng chứng những người hái hoa ban để bán cho nhà hàng, quán ăn chế biến thành món đặc sản dân tộc. Nhưng nếu chỉ hái về gia đình ăn thì liệu có cần nhiều thế không? Chẳng lẽ đến mùa ban thì ăn hoa ban thay cho các loại rau xanh?

Ai sẽ trông, bảo vệ cây ban? Ai sẽ ngăn hành vi xâm hại những giá trị cộng đồng ấy? Xử phạt chắc khó, và chưa có tiền lệ. Nhưng chắc chắn một điều việc hái hoa ban được trồng nơi công cộng sẽ trở nên rất xấu xí trong mắt du khách và nhiều người dân địa phương.

Đừng để màu trắng tinh khôi của hoa ban có vết xước mang tên “thiếu ý thức”!